Trabzon hurması ve faydaları

Trabzon hurması ve faydaları

Bilimsel adındaki (Diospyros Kaki) Diospyros sözcüğü “Tanrı’nın Yiyeceği” anlamına gelen, tadı ham iken buruk olup olgunlaşınca tatlanan “trabzon hurması” adlı meyvesini veren Trabzon hurması ağacı, Abanozgiller’dendir. Anayurdu Japonya ile Çin olan, ama Akdeniz havzası ile Türkiye’de çok iyi gelişen ve kışın yapraklarını döken bu ağaç, 12 m’ye kadar boylanabilir.

Gri renkli gövdesinin kabuğu levhalar halinde çatlak çatlaktır. Açık yeşil renkli sürgünleri, yaşlandıkça griye dönüşerek ağacın dallarını oluşturur. Gene açık yeşil renkli, tüylü, kalın, kısa saplı, kenarları düz, ucu sapa doğru çekik, yeşil renkli damarları belirgin yaprakları, dallara iki sıra halinde almaşık dizili ve 6-15 cm. uzunluktadır.

Bir süs bitkisi kadar güzel olan bu ağacın çiçekleri sarımsı beyaz renkte olup döllendikten 140-160 gün sonra, sonbahar mevsiminde olgunlaşır. Ufak bir portakal büyüklüğünde turuncu renkli, düzgün yüzeyli meyve haline gelir. İyice tatlandığında taze meyve olarak yendiği gibi, dondurularak ya da kurutularak, tatlıları ve reçeli yapılarak da tüketilir.

Trabzon Hurması aslında daha çok, Kocayemiş, Kara hurma, Cennet hurması, Cennet Elması, Japon Elması adlarıyla bilinir. Yöresel adı Uruk hurmasıdır.

Cennet Hurmasının zamanı geçmeden…

Sert ve olgulaşmamış haliyle yenirse ağızda mavru bir burukluk bırakır ve yutmayı zorlaştırdığından olgunlaşmayan meyveleri yememek gerekir. Ama olgunlaşmış haline doyum olmaz. Bal kıvamında, kendine özgü tadı, kokusu vardır. Sevenlerince müptelalık yapar, mevsimi pek uzun değildir. Soğuk iklime dayanıklıdır fakat nedense deniz kenarlarını pek sever. Genellikle kıyıların yüksekçe yerlerinde yetişmektedir.

Meyveler 21°C’de 2-3 hafta muhafaza edilebilir. Buruk meyvelerin yumuşatılması için elma, armut ile birlikte plastik torbada 3-4 gün bekletilmesi yeterlidir.

 

Bol miktarda protein, karbonhidratlar, selüloz, fosfor, kalsiyum, demir, sodyum, tanen, potasyum, mağnezyum, A, B1, B2, B3, C vitaminleri bulunur.

Yüksek düzeyde içerdiği askorbik asit ve fenolik bileşikler, bu meyveye yüksek düzeyde antioksidan özellik sağlamaktadır. Buruk tadı, içerdiği yüksek miktardaki fenolik bileşiklerden gelmektedir.

100 gr taze trabzon hurmasının içerdiği besin değerleri şöyle sıralanabilir: 77 kalori: 19,7 gr karbonhidrat: 0 kolesterol; 0,4 gr yağ; 1.69 gr lif: 26 mgr fosfor; 6 mgr kalsiyum; 0,3 mgr demir; 6 mgr sodyum; 174 mgr potasyum: 8 mgr magnezyum; 2.710 IU A vitamini: 0,03 mgr B1 vitamini; 0,02 mgr B2 vitamini; 0,1 mgr B3 vitamini: 66 mgr C vitamini.

Anavatanı Uzakdoğu olan Trabzon hurmasının, birçok yabancı menşeli meyve türleri gibi Türkiye’de başarıyla yetiştirilmektedir. Bu meyvenin Trabzon hurması olarak bilinmesinin sebebi, ilk önce Artvin yöresinde görülmüş olmasıdır. Yıllar önce Artvin’in Trabzon’a bağlı bir bucak olması dolayısıyla, bu meyve Trabzon hurması ismiyle tanınır.

”Cennet hurması” olarak da bilinen Trabzon hurması, Türkiye’de Kuzey Anadolu, en fazla Akdeniz Bölgesi’nde Hatay ve Antalya civarlarında yetiştirilmektedir.

 

Trabzon Hurması Vitamin Zengini

Birçok vitamin türünü içeren Trabzon hurmasının sağlık açısından önemli bir meyve olduğu belirtilmiştir. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fen- Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asım Kadıoğlu; Trabzon hurmasının (Diospyros Kaki) dünyada iyi bilinen, üzerinde çok araştırma yapılan bir bitki türü olduğunu belirtmiştir.

Trabzon hurmasının meyvelerinin olgunlaşmadan yenilememesi, olgunlaştığında ise yumuşaması ve muhafaza ömrünün azalmasının tüketim ve pazarlanmasındaki en önemli sorunlar olduğunu ifade eden Kadıoğlu: “Trabzon hurması olarak bilinen bu meyve türünün üretimi, özellikle İsrail’de çok yaygınlaşmıştır. Bu meyve, birçok vitamin türünü içermesi nedeniyle sağlık açısından önemli bir bitkidir.” demiştir.

Trabzon hurmasının özellikle A vitamini ve karbonhidratlarca zengin olduğuna dikkati çeken Kadıoğlu, şöyle devam etmiştir:

Kadıoğlu, Trabzon hurmasının birçok hastalığa da faydalı olduğunu vurgulayarak, şunları söylemiştir:

“Yapılan tıbbi araştırmalarda özellikle kalp-damar, sindirim sistemi hastalıklarına iyi geldiği, bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği, sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde kullanılabileceği belirlenmiştir.”

Ayrıca zayıflamada, 100 gramda 0.3 miligram demir ihtiva etmesi nedeniyle kansızlığın, A, B, C vitaminlerini ihtiva ettiğinden dolayı da vitamin eksikliğinin tedavisinde kullanılabilmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda, kolesterolü ve yüksek tansiyonu düşürücü özelliğinin olduğu da tespit edilmiştir. Cennet hurmasının dış kabuğunun soyulduktan sonra yumuşatılarak yenmesi gastritin giderilmesinde çok yararlıdır.

 

Cennet meyvası bağırsak florası için mükemmel bir meyvedir.

 

Bağırsak florasında bulunan yararlı ve zararlı bakterileri dengeler. Kabızlık şikayetine karşı da mükemmel bir çözüm olur.

 

Özellikle on iki parmak bağırsağı şikayetleri için mükemmel bir yardımcı ve destekleyicidir.

Soğuk havalarda vücut ısısını korumak için Trabzon hurması tüketilmesini önerilmektedir:

Trabzon hurması protein, yağ ve karbonhidrat (şeker) yönünden oldukça yüksek oranlara sahiptir. Eğer biz günlük olarak belli oranlarda protein, yağ ve şekeri bol olan ürünler tüketmezsek vücut ısımız düşer. Vücut ısısı düşünce de üşümeye başlarız. Bu yüzden özellikle kış aylarında üşümemek için Trabzon hurmasını önerilmektedir. Vücut ısısının dengede kalması için özellikle kış aylarında ortalama 80 kiloluk bir kişinin 80 gram protein, 80 gram yağ ve 384 gram karbonhidrat tüketmesi gerekir. Bu şartlarda vücut gerekli kaloriyi yakacak ve böylelikle vücut ısısı düşmeyecektir. Bu oranlara sahip olan meyvelerin başında ise Trabzon hurması gelmektedir.

Meyvenin Faydaları

Çocukluğumuzda domates sanıp saldırdığımız, kekremsi tadını alınca yüzümüzü buruşturduğumuz Trabzon hurmasının şimdi tam mevsimi. Olgunlaşınca tadından yenmeyen meyvenin farkı, sadece görüntüsü ve lezzeti değil. Kanserden diş sağlığına, cilt güzelliğinden metabolizmayı dengelemeye kadar vücuda sayısız yararı var ve birçok hastalığın doğal şifa kaynağıdır.

* A vitamini ve karbonhidratlarca çok zengindir. Kalp-damar ve sindirim sistemi hastalıklarına iyi gelir.

* Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Sindirim sistemi hastalıklarına iyi gelmektedir.

* Kolesterolü ve yüksek tansiyonu düşürücü özelliği vardır.

* Kansızlıkta ve A, B, C vitaminlerini ihtiva ettiğinden dolayı da vitamin eksikliğinin tedavisinde kullanılır.

* Trabzon hurması devamlı yenildiğinde ishal gidericidir.

* İştah açar, iştahsızlık, gastrit ve mide ile ilgili hastalıklarda fayda sağlar.

* Bağırsak iltihaplarının tedavisinde fayda sağlar.

* Trabzon hurmasının yaprakları kaynatılarak saç ve yüz yıkanırsa cilt ve saç güzelleşmektedir.

* Antioksidanlardan zengin olması sebebiyle kanserden korunmak için önemli bir yeri vardır.

* Safranın hararetini teskin eder.

* Genel olarak Trabzon hurması zayıflığın giderilmesine, kansızlığa, vitamin eksikliğine iyi gelmektedir.

* Bu meyve yenmeye devam edilirse ishali kesmekte, iştahı açmakta, mideyi kuvvetlendirmekte, bağırsak iltihabını iyileştirmektedir.

* Trabzon hurmasının yaprakları kaynatılıp sık sık saçlar yıkanırsa saçlara iyi gelir ve sık sık yüzler yıkanırsa cildi güzelleştirmektedir.

* Tanen yönünden de zengin olduğundan, damar büzücüdür. Bu niteliğiyle diyarenin iyileştirilmesinde etkili olur. Söz konusu etkisinden yararlanılması için bolca yenmesi tavsiye olunmaktadır.

* Zengin beta karoten ve A vitamini içeriği ile cilt başta olmak üzere dokuların bakım ve onarımı, yeni hücrelerin oluşumu ve gelişmesi için önemlidir.

* Bağışıklık sistemi için önemli olan C vitamini, metabolizmayı destekleyen, büyüme ve gelişmede rol alan, sinir ve sindirim sistemlerinin çalışmasını sağlayan B vitaminleri, az miktarda bulunsa da anemiyi (kansızlık) önleyen demir, hayati önemi olan kas kasılması ve sinir akımında görevli potasyum, diş-kemik sağlığında etkili kalsiyum ve fosfor içeriği ile yeterli ve dengeli beslenmeyi desteklemektedir.

* Trabzon hurmasının yaprakları kaynatılıp saç ve yüz yıkanırsa cilt ve saçları güzelleştirmektedir.

* Yaprakları ise kaynatılarak elde edilecek su temizlik işlerinde kullanılırsa, deterjan gibi temiz yüzeyler ve eşyalar elde edilmektedir.

* İştah açıcı özelliği olan Trabzon hurmasının, ağacının kabuğunun da sıkıştırıcı etkisinden ötürü kanamayı durdurmakta kullanıldığı bilinmektedir.

* İyice olgunlaşmış meyve çiğ yendiğinde bağırsak gevşeticisi olarak ve hemoroid tedavisi için kullanılırken pişirilerek tüketildiğinde ishale iyi gelmektedir.

* Kurutulmuş olgun meyve solunum yolları şikayetlerinde, toz haline getirildiğinde ise kuru öksürük tedavisinde kullanılmaktadır.

* Ham meyvenin suyu ise hipertansiyon tedavisinde yararlı olmaktadır.

* Yeşil olarak toplanıp yapraklarla birlikte saklanarak olgunlaştırılan meyveler çok tatlı olduğu gibi ateşi düşürmekte ve bunun yanı sıra alkol bağımlılığı ve özellikle yumuşak doku iltihaplarının tedavisinde kullanılmaktadır.

* Dilimlenerek gündüz güneşe gece ise çiğe maruz bırakılan meyvenin yukarıdaki tedavilerin yanı sıra parazit düşürücü olarak da işe yaradığı belirtilmektedir.

* Çiçeğinin sapı ve çiçek zarfı öksürük ve hıçkırığı geçirmekte kullanılmaktadır.

* Japonya’da hurma suyu balıkçı ağlarını küflenmekten korumakta ve daha kaygan hale getirmekte kullanılmaktadır.

Hurmaları yumuşatmak ve çabuk olgunlaştırmak için;

En kolay yöntem, bir poşet içine veya kutuya elma ile veya muz ile beraber koymak. Elma veya muz, yanındakileri çabucak olgunlaştıran etilen gazı çıkardıkları için bu yöntem işe yaramakta, en serti bile bir haftaya kalmadan yumuşacık olmaktadır.

Cennet Hurmasını kurutsak da mı saklasak?

Çin’de olgunlaşınca veya kurutularak yenen hurma, tanenli asidinden kurtulsun ve kurusun diye donda bırakılmaktadır. Japonya’da ise değeri çok daha fazla bilinmekte, özel ve geleneksel bir yöntemle kurutularak sakladıkları hurma, yılbaşının olmazsa olmaz yiyeceklerinden biri olmaktadır.

Japon usulü kurutulan ve “korogaki” adıyla bilinen kuru hurmalar, aynı bizim kuru incirlere benzer biçimde pudra şekerine bulanmış gibi görünmektedir. Bu pudramsı tabaka, kuruduğunda meyvenin yüzeyine çıkan şekerden dolayı kendiliğinden oluşmaktadır.

Henüz sert durumdaki hurmalar, saplarına dokunulmadan ince kabukları bir bıçakla soyulur. Trabzon hurması kabuğu soyulmadan kurutulması güçtür. Sıcaklık ve kuru hava ister. Daha sonra iplere asılarak kurumaları sağlanır.

Diğer bir yöntem ise, sapına ip bağlanmış hurmayı ipinden tutarak kaynamakta olan suya daldırıp bir kaç saniyede çıkarıp öyle asmaktır.

Soymadan dörde dilimlenerek bırakılırsa yine kurur.

Cennet Hurması ile neler yapılır?

Trabzon hurmasını meyve olarak yemenin dışında, birbirinden leziz tatlılara dönüştürebilirsiniz.

“Trabzon hurmalı revani”yi denemeye ne dersiniz?

 

Meyve, revaninin üzerindeki sosta kullanılmaktadır.

Sostan önce revaninin tarifi:

4 yumurta, bir su bardağı esmer şekerle köpürtülür. Üzerine bir buçuk su bardağı buğday unu, iki çorba kaşığı irmik, bir paket kabartma tozu eklenir ve hamur sönmeden karıştırılır. Pişirdiğimiz kalıp önce yağlanır, sonra bol haşhaş dökülür ve kalıbın içi haşhaşla kaplanır. Üzerine revani harcı dökülür, önceden ısıtılmış 175 derecelik fırında pişirilir.

Bu şekilde yapılan revaninin üzerine 2 buçuk bardak su, 2 su bardağı toz şeker ve bir dilim limonla birlikte hazırlanan şerbet eklenir. Tabiî burada dikkat edilmesi gereken ayrıntı; şerbet soğuk, tatlı sıcak olmalıdır.

Üzerine dökülecek sos ise şu şekilde hazırlanmaktadır: Dört olgun Trabzon hurması iki çorba kaşığı şekerle parçalayıcıdan geçirilerek püre haline getirilir. Akışkan hale gelen sos, revanini üzerine dökülür ve hindistan cevizi ile servis edilir.

Cennet Meyvesi Keki:

İçindekiler:

1 ¼ bardak (cup) cennet meyvesi püresi (iki tane büyük )

1 tatlı kaşığı karbonat

1 tatlı kaşığı kabartma tozu

2 bardak un

1 tatlı kaşığı tarçın

½ tatlı kaşığı muskat

½ tatlı kaşığı toz karanfil

110 gr tereyağ

½ bardak şeker

½ bardak esmer şeker

1 yumurta

½ bardak kefir (ya da süt + 1 tatlı kaşığı limon suyunu 15 dk kadar bekletip de kullanın.)

1 tatlı kaşığı portakal kabuğu rendesi

Yapımı:

1. Fırınınız 175C’ye ayarlanarak ısıtılır.
2. Cennet meyvelerinin kabuğu soyulup püre yapılır.
3. Bir kaba un, kabartma tozu, karbonat, muskat, tarçın ve toz karanfil elenir.
4. Bir başka kapta tereyağ ve şeker, elektrikli çarpıcı yardımıyla 3 dk kadar karıştırılır. Yumurta ve meyve püresi de eklenip iyice karıştırılır. Çırpıcı bir kenara konulup unlu karışımın yarısı bir spatula yardımı ile sulu karışıma yedirilir.
5. Kefir (ya da limonlu süt) eklenir, yine iyice karışmaları sağlanıp kalan un ve portakal kabuğu rendesi eklenir.
6. 22cm çapındaki fırın kabı yağlanır ve kek karışımı dökülüp fırında 40 dk kadar pişirilir.
7. Kürdan ile test edilip fırından alınır, soğutma teli üzerinde 10 dk bekletilir, sonra da kalıptan çıkartılır.
8. Servis yaparken üzerine pudra şekeri eleyebilirsiniz.

Cennet Bombası

Güneyde, Adana-Mersin yöresinde cennet hurmasından yapılan bir tatlıdır.

3-4 tane olgun yumuşak hurma, çatalla iyice ezip püre haline getirilir. Bir fincan dövülmüş ceviz içi ile karıştırılır. Bir tabağa yayılarak yerleştirilir. Üzerine kaymak konulur ve iki kaşık da bal gezdirilir. En sonunda da ceviz taneleriyle süslenir.

Cennet Zerdesi

 

4-5 tane olgun cennet hurması, kabuğu soyularak iyice ezilip yarım kilo süt ve iki kaşık nişasta ile karıştırılarak pişirilir. Hurmanın kendi şekeri yeterli olmadığı için 2-3 kaşık şeker ya da bal ilavesi gerekir. Kaselere boşaltınca üzerine bol hindistan cevizi serpilir.

İstenirse vanilya, zencefil veya tarçın da kullanılabilir.

 

Ayrıca, yine olgun cennet hurmaları ezilerek pasta ve keklerde marmelat gibi de kullanılabilir.

Trabzon Hurmalı Kuplar:

2 adet kup

 

Malzemeler:

• 2 adet trabzon hurması, iyice olgun, yumuşak
• 1 adet muz
• 2 tatlı kaşığı bal
• 2 avuç dövülmüş ceviz, hindistan cevizi, fındık, vb.

Hazırlanması:

1. Bir trabzon hurmasını yıkayıp dörde bölün. İçini kaşıkla çıkarıp çatalla veya patates eziciyle ezip kupa doldurun.
2. Bir muzun yarısını dilimleyip hurmanın üzerini kapatacak şekilde dizin. Bir kaşık balı üzerine gezdirin.
3. Üzerine cevizi serpiştirin. Buzdolabında iyice soğutup servis yapın. Veya 15 dk derin dondurucuda bekletin.

Cennet Hurması Turşusu ve Tükenmezi

 

Hurmanın henüz olgunlaşmamış halinden gövdesine bıçak batırıp bütün olarak kurulur turşusu.

Tükenmez

Aynı turşu gibi kurulur ama bu tatlı turşudur. Kekremsi, dili uyaran, kokulu, egzotik hayaller kurduran tatlı bir içecektir.

 

Malzeme: Muşmula (ham) 3 kg, Sert Cennet Hurması 1,5 kg, Vişne 2 avuç, Ayva 2 adet, Elma 1 kg, Armut 1 kg, Toz şeker 1,5 su bardağı, Portakal 1,5 kg.

Yapılışı: Portakal, muşmula, cennet hurması, ayva, armut, elma ve vişneleri iyice yıkayıp süzülmeleri için bir kenara bırakılır. Diğer taraftan bir küçük fıçı bulunamazsa büyükçe bir cam kavanoz içine iyice yıkanmış olan meyveleri doldurulur. Üzerlerine toz şekerler serpilerek kavanoz su ile doldurulur. Bu halde hiç dokunmadan 10-15 gün kadar bir süre meyveler olgunlaşmaya bırakılır. Bu süre içinde fermante olup tat ve kokuları suya geçecek olan içeceği tüketmeye başlayabilirsiniz.

Ancak kavanozdan alınacak her bir bardak içecek için kaba o miktarda soğuk su ve bir miktar şeker katarak içeceğin devamını sağlayabilirsiniz.

Bu kadar yararı ve pratik kullanımı olan “Tanrı’nın Yemişi”  Trabzon Hurmasının, tatlı yerine tüketilerek sağlığımızın korunmasında yardımcı olması dileklerimle…

Sıhhatle ve sevgiyle kalın…

Nazan Başoğul